De langdurige veiligheid van fillers is niet zo hoog is als veel wordt gedacht. Hyaluronzuur is natuurlijk (onbewerkt) een kortdurige stof. Het wordt snel afgebroken en dat is een probleem wanneer we het voor fillers willen gebruiken. Daarom wordt hyaluronzuur gemodificeerd middels crosslinkers om de effectsduur te verlengen naar gemiddeld zo’n 12 (variërend van 6 tot 18 maanden) maanden. Dat modificeren door crosslinkers heeft ook nadelen. Crosslinkers zijn namelijk in bepaalde vormen – vooral residu vorm – schadelijk voor onze gezondheid. Residuele crosslinkers bevatten epoxiden en deze kunnen DNA muteren, versnelde veroudering en zo zelfs kanker veroorzaken.
Laten we eens kijken naar hoe de langdurige veiligheid van fillers kan beoordelen, zodat jij in de toekomst geen problemen zal ervaren rondom de langdurige veiligheid bij fillergebruik.
De 4 crosslinker-vormen
Laten we eerst kijken naar de 4 vormen van crosslinkers die in fillers kunnen voorkomen:
- Crosslinkt crosslinkers zijn aan beide zijden met hyaluronzuur gereageerd (rood in de afbeelding). Dit is de gewenste vorm in hyaluronzuurfillers die voor een langer effect (en meer stevigheid) zorgt.
- Zijgroep crosslinkers zijn aan slechts één zijde met hyaluronzuur gereageerd (blauw in de afbeelding). Deze vorm heeft geen functie, maar kan wel overgevoeligheidsreacties veroorzaken. Zijgroepen wil je dus minimaliseren.
- Vrije (of gehydrolyseerd) crosslinkers zijn met water gereageerd (paars in de afbeelding). Deze vorm heeft geen functie en geen bijwerkingen.
- Residuele crosslinkers zijn niet gereageerd (groen in de afbeelding). Hier zit het grootste gevaar, omdat crosslinker residuen DNA en cellen kunnen beschadigen en daardoor kankerverwekkend zijn. Veelal wordt gezegd dat het wassen van hyaluronzuur gedurende productie voldoende is om schadelijke residuele crosslinkers te verwijderen, maar dit is het in de realiteit vaak niet [2]. Bij epitique illusteren wij dat altijd met groente, zoals in het onderstaande filmpje.
Mutaties door crosslinker residuen
De langdurige veiligheid van hyaluronan fillers is niet echt helder. Dat is niet vreemd, omdat de hyaluronzuur fillers pas zo’n 20 jaar op de markt zijn. In die tijd is er nooit langdurig onderzoek geweest naar de langdurige veiligheid van fillers. We weten wel dat de meeste fillers dus residuele crosslinkers bevatten en dat deze bestaan uit cyclische verbindingen genaamd epoxides. Deze epoxiden zijn wel goed onderzocht in verband met onderzoeken naar vooral sigaretten. Daaruit weten we dat epoxides heel reactief zijn (waardoor ze tevens ook het werkende bestandsdeel van crosslinkers om de duur van fillers te vergroten zijn). Die reactiviteit betekent dat ze heel graag reageren met ons DNA en zo DNA kunnen beschadigen middels een mutatie.
Lage wettelijke criteria rondom fillers
Deze mutaties zijn vooral een probleem in verband met de laagdrempelige wettelijke criteria omtrent residuele crosslinkers in fillers. De meeste fillers voldoen maar net aan de wettelijke eis van 2 ppm residuele crosslinkers per 1,0 ml filler. En je moet jezelf als eerste realiseren dat dit criterium jaren geleden op basis van de toen-meetbare-grens is opgesteld [2], waardoor je je af gaat vragen of het überhaupt een goed criterium is.
De schadelijkheid van de schadelijk epoxiden kennen we dus goed door onderzoek naar sigaretten. Maar schadelijkheid ervan in fillers is misschien nog wel hoger omdat:
- de concentratie volledig lokaal in de injectieplek ligt;
- de huid een lagere weerstand heeft tot mutaties dan de luchtwegen [4] (ons lichaam kan DNA-mutaties normaal vrij goed herstellen en voorkomen, omdat het lichaam erg goed is in het filteren van natuurlijk in lucht en voedsel voorkomende cyclische verbindingen. Maar dit is slechts het geval wanneer we praten over waar de stoffen dan van nature terecht komen: de luchtwegen en het spijsverteringsstelsel);
- en omdat mensen natuurlijk steeds meer, vaker en jonger fillers gebruiken.
De 2 gevolgen van mutaties voor jouw gezondheid
Telomeren worden korter en dat is een van de grootste oorzaken van ouderdom. Ieder cel in je lichaam heeft een kern (de nucleus). Die kernen bevatten chromosomen. En die chromosomen bestaan uit DNA. Aan het eind van de chromosomen zitten telemoren. Wanneer cellen verouderen, repliceert het DNA zich. De telomeren kunnen zich echter niet repliceren. Bij iedere celdeling (wat dus gedurende de tijd gebeurt) vervalt dus een stuk van de chromosomen.
De mutaties door epoxide in residuele crosslinkers die in veel fillers zitten hebben zodoende 2 onwenselijke gevolgen:
- De huid wordt dus als het ware sneller ouder en dat is natuurlijk heel vervelend voor mensen die fillers laten zetten om ouderdomsverschijnselen tegen te gaan. Als alles goed gaat, dan sterft de cel wanneer telomeren te kort worden en blijft de schade bij versnelde veroudering.
- Maar wanneer cellen een lange periode te veel DNA-schade of mutaties hebben opgelopen, is ook een kans op ongereguleerde celdeling. En dat kennen we ook wel als kanker.
Manieren om de langdurige veiligheid van hyaluronzuur fillers te beoordelen
Crosslinking veroorzaakt dus ongewenste effecten, maar in verband met de effectsduur kan het niet simpelweg weggelaten worden voor langdurige veiligheid. Gelukkig zijn crosslinker residuen te meten.
Vraag naar hoeveelheid residuele crosslinkers van een filler. Residuen wil je gewoon niet in verband met de langdurige veiligheid.
Wil jij toch een filler gebruiken die deze schadelijke crosslinker residuen wél bevatten en ben jij niet zeker hoeveel residuen die filler bevat (waardoor overigens zeker een alarmbelletje moet gaan rinkelen), dan is er nog een (minder goede) mogelijkheid om de langdurige veiligheid te beoordelen. Namelijk middels de modificatiegraad van hyaluronzuur door crosslinkers ofwel MoD. Je kan ervan uitgaan dat hoe lager het MoD percentage is, hoe minder crosslinker residuen de filler zal bevatten.
e.p.t.q. – de filler zonder deze schadelijke stoffen
Dit is de reden dat wij e.p.t.q. (epitique) hebben ontwikkeld: een filler op basis van 9 eisen die strenger zijn dan de wet. Die eisen resulteren in dat e.p.t.q. fillers helemaal géén van deze schadelijke stoffen bevatten. Daardoor noemen wij het ook wel ’s werelds veiligste monofasische filler. e.p.t.q. laat ook het verband zien tussen weinig crosslink residuen en een lage MoD, omdat e.p.t.q.’s MoD de laagste is onder monofasische fillers (met gemiddeld 1,5% is deze slechts zo’n 20 tot 33% van andere monofasische fillers).
Met e.p.t.q. is er dus eindelijk een filler waarmee artsen cliënten oprecht gerust kunnen stellen dat ze in de toekomst niet voor onaangename problemen komen te staan.
Lees onze 9 eisen hier.
Bronnen
[1] De Boulle, K., Glogau, R., Kono, T., Nathan, M., Tezel, A., Roca-Martinez, J. X., … Stroumpoulis, D. (2013). A review of the metabolism of 1,4-butanediol diglycidyl ether-crosslinked hyaluronic acid dermal fillers. | [2] I. Koh, I. & Lee, W. (2019). Filler Complications. Springer. 27-40. | [3] Manson, M. M. (1980). Epoxides – Is there a human health problem?. Br J Ind Med, Nov; 37(4): 317–336. | [4] O’Neill, V. A., Rawlins, M. D., Chapman, P. H. (1981). Epoxide hydrolase activity in human skin. Br. J. clin. Pharmac., 12, 517-521.
